Szkice z Karkonoszy

Latem 1810 roku Caspar David Friedrich wybrał się wraz ze swoim przyjacielem Georgiem Friedrichem Kerstingiem, również malarzem, na wędrówkę po Karkonoszach (niem. Riesengebirge, dosłownie Góry Olbrzymie). Po drodze powstały szkice, z których część zachowała się do dziś (z 8, 10–14 i 17 lipca 1810 roku) i posłużyła artyście w pracach nad obrazami „Poranek w Karkonoszach” i „Ruiny klasztoru Eldena w Karkonoszach”.

To właśnie doświadczenie gór – wysokie górskie grzbiety, strome zbocza, malownicze doliny – Friedrich włącza do swoich prac. Portretuje górskie krajobrazy o różnych porach dnia – we wczesnych godzinach porannych, w południe i o zmierzchu. Pokazuje szerokie krajobrazy, sięgające aż do samego nieba, zagląda we wnętrza skalnych kotłów i wąwozów, unosi się ponad wysokie szczyty gór. Czasami wydaje się, że malarz chce zajrzeć za horyzont.

Filmowy projekt „Szkice z Karkonoszy” to kolejne artystyczne spojrzenie na niepowtarzalny krajobraz tego górskiego regionu. Jaką formę przybiorą muzyka i taniec w zderzeniu z głębią i wysokością, światłem i ciemnością, skałami i wodą – bezkresem nieba i ostrożnym krokiem po kamieniach, piachu i błocie?

Tancerka Małgosia Suś oraz muzyk i kompozytor Matthias Schriefl, podobnie jak Caspar David Friedrich i jego przyjaciel Georg Friedrich Kersting, poddali się Duchowi Gór i wyruszyli na poszukiwania swojego „sweet spot“,  punktu światła ze słów samego artysty.

Inspiracją do artystycznych improwizacji były esencjonalne rozmowy na temat twórczości Caspara Davida Friedricha. Podczas karkonoskiej wędrówki para artystów doświadczyła kapryśnej, lecz fascynującej górskiej aury – gęstej mgły, parady kłębiastych chmur, powalonych przez wiatr drzew czy bujnej roślinności, blokujących szlak. Podobnie jak w obrazach Friedricha, pełnych oryginalnej symboliki. Na niektórych z nich można zobaczyć widok w dal przez ramy okna czy łuk bramy, który okazuje się znacznie jaśniejszy, pogodniejszy niż wyraźnie kontrastujący z nim ciemniejszy pierwszy plan. To budzi tęsknotę za nieograniczoną perspektywą, za przyszłością, a nawet, w religijnych ujęciu – boską nieskończonością. Widoki jaskiń czy wąwozów prowadzące z jasnego pierwszego planu do ciemniejszych zakamarków symbolizują natomiast nie tyle tęsknotę za wolnością czy nadzieją na zbawienie, co próbę wyobrażenia samej śmierci.

Takie trudne tematy pojawiają się podczas wieczornych rozmów w górskich schroniskach, kiedy wrażenia z doświadczania zachwycających krajobrazów są jeszcze świeże. Wzmocnione adrenaliną myśli spadają na drugi plan, gdy ponownie wkracza się w spowity poranną mgłą górki szlak, a siła natury kolejny raz może dominować. Każdy krok to wyzwanie, zdumiewająca chwila – to porywa Małgosię do tańca i sprawia, że instrumenty Matthiasa (trąbka, róg alpejski i akordeon) zaczynają swój koncert.  

Caspar David Friedrich miał rację: świetlisty punkt nie powinien się w malarskiej kompozycji powtarzać. Nasza wędrówka wydaje się jednak niekończącym się ciągiem obrazów, scen, kompozycji. I każde z nich ma swój własny „sweet spot”…

Magia filmu pozwala na wykorzystanie tego bogactwa do stworzenia własnej narracji, podróży w głąb  własnego wnętrza. Cieszymy się, że możemy zabrać Państwa w tę podróż i zapraszamy na „Szkice z Karkonoszy”.

Natalie Wasserman, Dorota Makrutzki i Oliver Spatz

Rezydencja była możliwa dzięki Referatowi ds. Kultury Pomorza i Brandenburgii Wschodniej oraz Referatowi ds. kultury Śląska we współpracy z Pociągiem do Kultury Berlin-Wrocław  i Muzeum Pomorza, dzięki finansowemu wsparciu Pełnomocniczki Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów.

Serdeczne podziękowania również dla: Kostümkollektiv Berlin e.V., Karkonoski Park Narodowy, Krkonošsky Národní Park, FLOW LAND, Volkmar Umlauf, Robert Rient, Ewa Stróżczyńska-Wille, Dr. Birte Frenssen, Irma Weiche, Marcin Wawrzyńczak, Daniel Źródlewski.