Historia zbiorów
Mimo, że Pommersches Landesmuseum (Muzeum Pomorza) w Greifswaldzie ma za sobą krótką przeszłość – ponieważ fundacja założycielska powstała zaledwie w 1996 roku – zbiory Muzeum mogą pochwalić się długą historią. Kolekcja składa się przede wszystkim z: Kolekcji Malarstwa Muzeum Miejskiego przedwojennego Szczecina (Stadtmuseum Stettin), Kolekcji Fundacji Pomorskiej w Kilonii (Stiftung Pommern in Kiel) jak również zbiorów Muzeum Miejskiego w Greifswaldzie (Stadtmuseum Griefswald).
Muzealne zbiory obejmują około 60 000 obiektów z 14 000 lat historii. Jedynie część z nich jest prezentowana na wystawach. Do najważniejszych eksponatów kolekcji Muzeum Pomorza należy zaliczyć obrazy: Fransa Halsa, Caspara Davida Friedricha, Vincenta van Gogha czy Emila Nolde. Oprócz eksponatów będących własnością muzeum na wystawach prezentowane są również depozyty pochodzące od niemieckich, szwedzkich czy polskich partnerów. Jedną z atrakcji jest legendarna Tapiseria Croya , która od wieków jest własnością Uniwersytetu w Greifswaldzie.
Szczecin (Stettin), w latach 1834–1945
Początki kolekcji Muzeum Miejskiego w Szczecinie sięgają pierwszej połowy XIX wieku. W 1834 roku zostało założone Kunstverein für Pommern (Pomorskie Towarzystwo Sztuk Pięknych), które nabywało dzieła do swojej kolekcji obrazów. Darowizny i zapisy testamentowe kochających sztukę mieszczan umożliwiły stopniowe powiększanie kolekcji. W 1878 roku erygowane zostało Muzeum Miejskie, w którego skład weszła kolekcja Towarzystwa. W 1913 roku otworzono nowy reprezentacyjny budynek Muzeum Miejskiego w centralnej części Tarasów Hakena (dzisiejsze Wały Chrobrego). Znaczący impuls do jego budowy dał Heinrich Dohrn Młodszy (1838–1913), pochodzący ze szczecińskiej rodziny przemysłowców, znany i ceniony mecenas sztuki i nauki. Dzięki pośrednictwu rodziny Dohrn, pochodzący z Monachium Walter Riezler (1878–1965) został w 1910 roku mianowany pierwszym dyrektorem Muzeum Miejskiego. Nadał zbiorom wyrazisty profil kupując sztukę nowoczesną, również awangardową, czasem wbrew znacznemu oporowi publiczności muzeum. W 1934 roku w czasach narodowego socjalizmu Riezler został odsunięty ze stanowiska, a zarządzanie instytucją przejął Otto Holtze. W ramach akcji „Sztuka zdegenerowana” kolekcja straciła kilka ważnych dzieł.
Gdy w 1945 r. zbliżał się front, około 200 obrazów i część kolekcji grafiki spakowano i w dwóch wagonach kolejowych wywieziono ze Szczecina. Coburg wybrano jako destynację ze względu na wcześniejsze powiązania nadburmistrza Szczecina i licznych funkcjonariuszy NSDAP. Transport wyruszył w dniu 21 marca, pod nadzorem miejskiego bibliotekarza Wilhelma Eggebrechta.
Coburg, w latach 1945–1970
Po trwającej kilka dni podróży kolejowej Wilhelm Eggebrecht dotarł do Coburga wraz z muzealnymi skarbami. Obrazy akurat zdążyły zostać tymczasowo umieszczone w szkole, kiedy w budynek uderzyła bomba. Kolekcja pozostała jednak na szczęście w dużej mierze nienaruszona.
Ze względów bezpieczeństwa szczecińskie zbiory zostały przeniesione przez amerykańską administrację wojskową do zamku Tambach koło Coburga. Po zakończeniu wojny obiekty, poprzez alianckie punkty zbiorcze (Central Collecting Point) w Wiesbaden trafiły do Monachium, ale od 1956 roku stopniowo powracały do Coburga, gdzie prezentowano je od 1962 roku w salach Zamku Veste Coburg.
Fundacja Pomorska w Kilonii (Kiel), w latach 1966–2000
Od 1954 roku kraj związkowy Szlezwik-Holsztyn został tak zwanym „Patenland” Pomorza, czyli opiekunem i administracyjnym zarządca kulturowego dziedzictwa regionu. W 1966 roku Landtag uchwalił ustawę powołującą Fundację Pomorską (Stiftung Pommern), której zadaniem była ochrona pomorskiego dziedzictwa kulturowego. Od 1970 roku Fundacja zajmowała się tworzeniem kolekcji poświęconej pomorskiej sztuce oraz historii kultury. Składały się na nią głównie dokumenty takie jak: fotografie, mapy i rękopisy autorskie, ale także monety i medale. Ważnymi składowymi zbiorów fundacji były również: kolekcja Rabl-Virchowa lub kolekcja Doeringa. Dodatkowo utworzona została obszerna biblioteka.
W 1969 roku Pruska Fundacja Dziedzictwa Kulturowego (Stiftung Preussischer Kulturbesitz) powierzyła Fundacji Pomorskiej zarządzanie szczecińską kolekcją sztuki. Decyzja ta wywołała gwałtowne protesty w Coburgu, miejscu gdzie do tej pory eksponowano zbiory. Nastąpiły potem długie negocjacje dotyczące kształtu i miejsca przechowywania kolekcji. Pod koniec 1970 roku szczecińskie obrazy i grafiki mogły wyruszyć w podróż do Kilonii. Budynek Rantzau na zamku w Kilonii stał się ich nowym domem.
To czego nikt się wówczas nie spodziewał to fakt, że kolekcja będzie miała ponownie zmienić lokalizację i zostanie przeniesiona do nowo powstałego Muzeum Pomorza (Pommersches Landesmuseum). W grudniu 1999 roku obrazy zostały przeniesione z Kilonii do Greifswaldu i połączone z zasobami Muzeum Miejskiego w Greifswaldzie oraz zbiorami Uniwersytetu. W ten sposób zbiory znów wróciły na Pomorze. W 2000 roku Fundacja Pomorska w Kilonii została rozwiązana, a pozostałe zbiory zostały ostatecznie przekazane Muzeum Pomorza.
Założenie muzeum miejskiego na początku XX wieku
Impuls do założenia muzeum dał Uniwersytet Greifswaldzki wraz z miejscowym Towarzystwem Sztuk Pięknych (Kunstverein). W październiku 1918 roku podczas prac remontowych w ratuszu odnaleziono trzy mapy z XVII i XVIII wieku, między innymi słynną Wielką Mapę Księstwa Pomorskiego utworzoną na zlecenie księcia Filipa II w 1618 roku przez Eilhardua Lubinusa. Stanowiły one podstawę przyszłych zbiorów. W 1927 roku Uniwersytet przekazał do kolekcji znaleziska z kościoła klasztornego w Eldenie. Po pewnych wcześniejszych prowizorycznych rozwiązaniach w 1928 roku miała miejsce przeprowadzka do ostatecznej lokalizacji muzeum, czyli do dawnej biblioteki klasztornej franciszkanów, dziś części kompleksu Muzeum Pomorza. Już zimą 1928/29 roku zbiory obejmowały ponad 2000 obiektów. Uroczyste ponowne otwarcie odbyło się 23 czerwca 1929 roku. W swoim przemówieniu inauguracyjnym pierwszy dyrektor Adolf Kreutzfeldt zdefiniował klasztor Eldena, historię miasta i uniwersytetu, a także pomorski folklor, rolnictwo i rybołówstwo jako obszary kolekcjonerskie i badawcze placówki.
Powiększenie miejskiej kolekcji sztuki
Zakup obrazu „Ruiny klasztoru Eldena w Karkonoszach” Caspara Davida Friedricha w 1934 roku, prawdopodobnie najsłynniejszego obywatela Griefswaldu, był punktem wyjścia do stworzenia kolekcji malarstwa o znaczeniu międzynarodowym. Podobnie jak w ówczesnym Szczecinie, nabywano również dzieła sztuki współczesnej. W 1937 roku doszło do konfiskat w ramach akcji „Sztuka zdegenerowana”. Podczas II wojny światowej w 1941 roku część kolekcji monet i grafik oraz dzieła C. D. Friedricha zostały ewakuowane do budynku greifswaldzkiej kasy oszczędnościowej (Greifswalder Sparkasse). W 1942 r. kolejna część zbiorów została przeniesiona do zamku Quitzin położonego na zachód od Grimmen, a w 1943 r. do dworu Schmoldow na południe od Greifswaldu. Duża część kolekcji została bezpowrotnie utracona.
Kamieniem milowym był zakup w 1951 roku akwareli „Rynek w Greifswaldzie” C. D. Friedricha. Mimo skromnych środków dyrektorzy Sigrid Hinz (1955–1956) i Ursula Meyer (1959–1969) byli w stanie znacznie rozszerzać kolekcję, w tym o prace współczesnych Friedrichowi artystów, takich jak Wilhelm Titel, Johann Friedrich Boeck i Christian Johann Gottlieb Giese. Od 1960 roku zbiory zostały powiększone głównie o dzieła artystów pochodzących z regionu Pomorza, takich jak Otto Niemeyer-Holstein czy Herbert Wegehaupt. W 2000 roku zbiory Muzeum Miejskiego zostały w całości przekazane Muzeum Pomorza.
Nowe eksponaty od 1996
Misja muzeum, zawarta w statucie Fundacji Założycielskiej Muzeum Pomorza, zakłada przede wszystkim: konserwację i dokumentację sztuki, historii i kultury Pomorza. Nawet jeśli nabywanie dzieł sztuki może być realizowane tylko w niewielkim stopniu ze środków własnych, zbiory są stale powiększane i uzupełniane od momentu założenia fundacji oraz wzbogacane w szczególności darowiznami. Na przykład z pomocą Kulturstiftung der Länder (Państwowa Fundacja ds. Kultury) i innych darczyńców można było nabyć obraz „Świnoujście nad Odrą w świetle księżyca” Johana Christiana Dahla, norweskiego przyjaciela C. D. Friedricha, czy dekoracyjną wazę z wizerunkiem klasztoru Eldena na potrzeby wystawy poświęconej historii regionu.